Tên chung quốc tế: Hydrogen peroxide.

Mã ATC: A01A B02, D08A X01, S02A A06.

Loại thuốc: Thuốc tẩy uế, sát trùng.

Dạng thuốc và hàm lượng

Dung dịch hydrogen peroxid 3, 6, 27 và 30%.

Gel hydrogen peroxid 1,5%.

Dược lý và cơ chế tác dụng

Hydrogen peroxid là chất oxy hóa, được sử dụng như thuốc kháng khuẩn yếu, có tác dụng tẩy uế, làm sạch vết thương và khử mùi. Khi dung dịch hydrogen peroxid bôi tại chỗ tiếp xúc với mô có chứa men catalase, hydrogen peroxid sẽ giải phóng ra oxygen, có tác dụng kháng khuẩn, nhưng tác dụng chỉ duy trì trong thời gian oxygen được giải phóng ra và thời gian này ngắn; hơn nữa tác dụng kháng khuẩn của oxygen được giải phóng ra bị giảm khi có mặt các chất hữu cơ. Tác dụng cơ học của hydrogen peroxid khi bị sủi bọt do giải phóng oxygen, dẫn đến loại bỏ mảnh vụn của mô và loại bỏ mủ để làm sạch vết thương có thể có hiệu quả hơn là tác dụng kháng khuẩn thực sự.

Hydrogen peroxid còn có tác dụng cầm máu nhẹ. Dung dịch hydrogen peroxid đậm đặc có tác dụng tẩy trắng tóc và sợi và có thể làm tổn thương mô.

Chỉ định

Hydrogen peroxid được sử dụng trong một số trường hợp sau:

Làm sạch vết thương và vết loét.

Sử dụng kết hợp với những chất khử khuẩn khác để tẩy uế tay, da và niêm mạc.

Rửa miệng trong điều trị viêm miệng cấp và súc miệng khử mùi.

Làm sạch ống chân răng và những hốc tủy răng khác.

Tẩy uế thấu kính tiếp xúc.

Hydrogen peroxid nhỏ tai đã được sử dụng để loại bỏ ráy tai.

Chống chỉ định

Không được tiêm hoặc nhỏ hydrogen peroxid vào những khoang kín của cơ thể.

Thận trọng

Thuốc cần được sử dụng thận trọng trong những trường hợp sau:

Sử dụng nhắc lại nhiều lần dung dịch hydrogen peroxid làm thuốc rửa miệng hoặc súc miệng.

Với những dung dịch hydrogen peroxid đậm đặc (20 - 30%) nên sử dụng thận trọng vì chúng kích ứng mạnh da và niêm mạc.

Nên thận trọng khi sử dụng hydrogen peroxid theo đường trực tràng.

Tác dụng không mong muốn (ADR)

Hydrogen peroxid có thể gây ung thư, vì vậy tránh sử dụng thuốc nhiều lần trong thời gian dài.

Dung dịch hydrogen peroxid đậm đặc có thể gây tổn thương mô.

Dung dịch hydrogen peroxid có thể gây kích ứng bỏng da và niêm mạc.

Khi sử dụng nhắc lại nhiều lần, đặc biệt trong thời gian dài dung dịch hydrogen peroxid làm thuốc súc miệng hoặc rửa miệng, có thể gây phì đại nhú lưỡi có thể hồi phục được (lưỡi có lông).

Sẽ nguy hiểm khi tiêm hoặc nhỏ hydrogen peroxid vào những khoang kín của cơ thể, do oxy giải phóng ra không có đường thoát. Rửa đại tràng bằng dung dịch hydrogen peroxid đã gây ra tắc khí mạch, vỡ đại tràng, viêm trực tràng, viêm loét đại tràng và hoại tử ruột.

Hướng dẫn cách xử trí ADR

Các dung dịch đậm đặc (27 và 30%) hydrogen peroxid được sử dụng để pha những dung dịch loãng hơn và không được bôi lên các mô dạng chưa pha loãng.

Không nên sử dụng hydrogen peroxid cho những vết thương đang lành vì gây tổn thương mô.

Không nên sử dụng hydrogen peroxid để rửa miệng hoặc xúc miệng trong thời gian dài.

Liều lượng và cách dùng

Ðể làm sạch vết thương hoặc vết loét, dùng dung dịch hydrogen peroxid 1,5 - 3% và gel hydrogen peroxid 1,5%, dùng tại chỗ.

Ðể rửa miệng và xúc miệng khử mùi trong điều trị viêm miệng cấp, dùng dung dịch hydrogen peroxid 1,5 - 3%, thường pha loãng dung dịch hydrogen peroxid với cùng một thể tích nước.

Gel hydrogen peroxid 1,5% được bôi 4 lần hàng ngày để làm sạch những vết thương nhỏ ở miệng hoặc lợi: Dùng một lượng gel nhỏ bôi vào vùng bị bệnh, để yên ít nhất một phút, sau đó khạc nhổ ra.

Dung dịch hydrogen peroxid đã được nhỏ tai để loại bỏ ráy tai, pha loãng 1 phần dung dịch hydrogen peroxid 6% với 3 phần nước, trước khi nhỏ tai.

Ðộ ổn định và bảo quản

Dung dịch hydrogen peroxid bị giảm chất lượng khi để lâu hoặc lắc nhiều lần. Tiếp xúc với ánh sáng hoặc tiếp xúc với nhiều chất oxy hóa hoặc chất khử sẽ tăng nhanh phân hủy.

Dung dịch hydrogen peroxid cần bảo quản trong đồ đựng kín, tránh ánh sáng, ở 15 - 30⁰C. Ðể đảm bảo ổn định tốt, bề mặt bên trong của đồ đựng dung dịch hydrogen peroxid có càng ít vết nhám càng tốt vì vết nhám thúc đẩy sự phân hủy dung dịch hydrogen peroxid. Không nên giữ dung dịch trong thời gian dài. Các dung dịch hydrogen peroxid không có chất ổn định phải để ở nhiệt độ không vượt quá 15⁰C.

Dung dịch hydrogen peroxid 30% được chứa trong những đồ đựng không đóng đầy và có một lỗ thoát nhỏ trên nắp, bảo quản ở nhiệt độ 8 - 15⁰C, tránh ánh sáng.

Tương kỵ

Không để dung dịch hydrogen peroxid tiếp xúc với những chất oxy hóa hoặc chất khử vì tương kỵ hóa học và dẫn đến phân hủy.

Thông tin qui chế

Hydrogen peroxid có trong danh mục thuốc thiết yếu Việt Nam ban hành lần thứ 4 năm 1999.

Thuốc độc bảng B (trên 20 thể tích).